У апошні час становіцца ўсё складаней сачыць за навінамі ў буйных расійскіх СМІ з-за частай змены афіцыйнай пазіцыі ўладаў па якім-небудзь пытанні. Каб заўважыць тое, з якой хуткасцю змяняецца парадак дня ў Расеі, дастаткова сачыць за навінамі і мець больш-менш нядрэнную памяць.

За мінулыя дзесяць гадоў суседнія краіны падвяргаліся маланкавым нападам: Украіна ператваралася ў «кіеўскую хунту» (якая потым зноў ператваралася ў «Украіну»), Грузія і Турцыя станавіліся прынцыповымі ворагамі літаральна на вачах. Горш за ўсіх, вядома, дасталося Бараку Абаме і, будзем спадзявацца, што спадар Трамп пазбегне яго долі. Але ж, усё можа быць, у святле яго паступова больш жорсткай пазіцыі ў адносінах да Расіі. Вось, да прыкладу, яго нядаўняе выказванне датычна Крыму:

Crimea was TAKEN by Russia during the Obama Administration. Was Obama too soft on Russia?

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 15 февраля 2017 г.

Так што не варта здзіўляцца, калі Трамп напаткае лёс Абамы, яго назавуць крыўдным словам (можа «шоўмэн» або «парык») і некаторыя расіяне увядуць персанальныя санкцыі супраць яго.

Што да дзяржаўнай інфармацыйнай атакі, то адчуваецца яна вельмі прыкра. Вас быццам пастаянна абліваюць то халоднай, то гарачай вадой, складаецца адчуванне нестабільнасці і сапраўднай небяспекі за сваю будучыню.

Вось, да прыкладу, нядаўняя падборка навін на mail.ru — шостым па наведвальнасці сайтам Расіі: «НАТА удакладніла маштаб размяшчаемых ў Еўропе сіл», «МЗС [Міністэрства знешніх спраў] папярэдзіла расіян аб небяспецы паездак у 111 краін» і «Расіяне падтрымалі візавы рэжым з Беларуссю».

У сталічным раздзеле яшчэ адна характэрная навіна: «У МНС [Міністэрства па надзвычайных сітуацыях] нагадалі пра магчымасць атуліць пад зямлёй ўсіх масквічоў».

Гэтыя чатыры навіны выдатна супалі па тэме, якая ўсё больш лунае ў паветры — «вакол ворагі».

Прачытаем тое, што нам хочуць сказаць: НАТА набліжаецца да межаў Расіі (ці ўжо ля межаў); МЗС кажа, што расіянам небяспечна наведваць 111 краін (а гэта амаль 55–60 % усіх краін свету); Беларусь, відавочна, ператвараецца ў ворага (як Украіна). Напрыканцы, МНС як бы радуе масквічоў, што можа іх усіх атуліць пад зямлёй. Пытанне толькі — ад чаго? Адказ зноў-такі трэба чытаць паміж радкоў: нейкая краіна (ЗША) або ваенны блок (НАТО) могуць правесці агрэсію супраць Расіі (скінуць атамную бомбу на Маскву), але МНС усіх ўратуе.

Я адмыслова прыводжу навіны з mail.ru, так як гэта ў першую чаргу паштовы сэрвіс. Такім чынам, кожны дзень пры праверцы пошты мільёны людзей (і не толькі расіян) бачаць трынаццаць навін, якія выведзены на галоўнай старонцы, і менавіта гэтыя кароткія справаздачы з’яўляюцца фарміруючымі рэальнасць для многіх з іх.

Як мы бачым, у гэтай рэальнасці Расіі зусім нялёгка. Расейскі МЗС у спіс небяспечных краін ўносіць нават Кубу, Венесуэлу, Балівію, Нікарагуа і Зімбабвэ — краіны, якія падтрымалі анэксію Крыма і якія лічацца пэўнымі палітычнымі саюзнікамі Расіі.

Сінім вылучаныя краіны, з якімі ў ЗША ёсць дамова аб экстрадыцыі

Чырвоным выдзелены краіны, якія прызнаюць законнасць крымскага рэферэндуму, зялёным — не прызнаюць, жоўтым — устрымаліся, сінім — не галасавалі, шэрым — не з’яўляюцца ўдзельнікамі ААН

Зрэшты, усё цьмянее перад навіной звязанай з Беларуссю. У гэтай навіны 78 % расіян падтрымліваюць увядзенне візавага рэжыму з «Беларуссю». Той самай «Беларуссю», якая з’яўляецца самым галоўным саюзнікам, партнёрам і суседам Расіі. Той самай «Беларуссю», якая з Расіяй ўтварае «Саюзную дзяржаву».

У Расіі, якая разарвала адносіны з Украінай, засталося два блізкіх партнёрства — «Беларуссія» і Казахстан. Улічваючы тое, як расійская пазіцыя памянялася ў адносінах да Ўкраіны за пару гадоў, не варта дзівіцца, калі Беларусь напаткае тая ж доля (а таксама і Казахстан).

Гэта ўсё, вядома, было б смешна і пацешна, калі б у Расіі сапраўды не думалі, што вакол ворагі і ўсе ненавідзяць расіянаў і Расію. Калі б не было такога іміджу «пакрыўджаных» усімі вакол, якім даводзіцца абараняцца ад (выдуманай) агрэсіі Захаду і адбівацца ад прагных суседзяў, якія хочуць пажывіцца багаццямі такой вялікай краіны. Не бачу рацыі прыводзіць аргументы на «праўдзівасці» гэтага светаўспрымання — для гэтага ёсць нацыянальныя СМІ з велізарнымі рэсурсамі і бюджэтамі, якія кожны дзень запалохваюць расіян і ствараюць нам новых ворагаў.

Я ж прапаную паглядзець на ўсю сітуацыю пад іншым вуглом. Замест стандартнага «Чаму вакол Расіі адны ворагі?», Хочацца задаць пытанне — «А ў чым заключаецца прычына варожасці ў адносінах да Расіі?» Можа, справа ўсё-ткі ў Расіі? Дапусцім, у яе гісторыі і ўчынках.

Да прыкладу, кажуць, Расія ніколі ні на каго не нападала і заўсёды толькі абаранялася. Гэта любяць прыводзіць старэйшыя пакаленні, якія жылі ў СССР. Пры гэтым Савецкі Саюз увёў войскі ў Польшчу 17 верасня 1939 ўслед за Гітлерам (1 верасня 1939), тым самым падзяліўшы з Германіяй Польшчу. Можна ўспомніць і Катынскі расстрэл і наступную спасылку палякаў у Сібір.

Працягваючы ход гісторыі, сашлёмся на акупацыю СССР краін Балтыі (у рускамоўнай Вікіпедыі гэты працэс абцякальна называюць «далучэннем») з чарговай высылкай людзей у Сібір.

Пасля заканчэння Другой сусветнай СССР акупаваў усю Усходнюю Еўропу і навязаў там сацыялізм, хоць на выбарах прасавецкія партыі нідзе не атрымалі большасці. У Венгрыі гэта вылілася ў Венгерскую рэвалюцыю 1956 гады, якую задушылі савецкія войскі. Можна таксама ўспомніць ўвод войскаў у Чэхаславакію ў 1968.

Пры распадзе СССР не варта забываць Вільнюс і Рыгу 1991 года, якія супрацьстаялі савецкім сілам, жадаючы незалежнасці. У рэшце рэшт, Усходняя Еўропа павярнулася на Захад, атрымаўшы доўгачаканую свабоду ад СССР і Расіі, якая стала пераемнікам СССР.

Можна, вядома, разбіраць канфлікты з Каўказам, Грузіяй, Украінай, Турцыяй і іншымі краінамі, але хочацца вярнуцца да Беларусі, бо гэта самы свежы прыклад.

Беларусь у сваёй цяперашняй форме — вобласць Расіі. Кароткае аднаўленне культуры ў 90-х было маментальна спынена, і цяпер у Беларусі кажуць толькі па-руску, працуюць пераважна з Расіяй і практычна цалкам залежаць ад Расіі.

Расіяне лічаць, што Беларусь павінна плаціць за энергарэсурсы па такiм жа кошце, як і іншыя краіны? Добра, але дазвольце у такім выпадку праводзіць незалежную палітыку. Супрацоўнічаць з ЕС і іншымі дэмакратычнымі краінамі. Дазвольце папулярызаваць нацыянальную мову, адраджаць беларускую культуру. На жаль, ні расіяне (пад уплывам агрэсіўнай прапаганды), ні расіянскія палітыкі не хочуць адэкватных добрасуседскіх адносін. Расіі патрэбны рабалепныя калоніі, якія выконваюць волю гаспадара, а таксама ворагі, якімі можна палохаць насельніцтва сваёй краіны. Расія не сябруе з дэмакратыямі, бо відавочна, хто ў такім саюзе будзе «страшнай сяброўкай».

Цяперашняя Беларусь — максімальна ўзорная калёнія Расіі, але нават яе пачынаюць выстаўляць ворагам і прадказваюць «шлях Украіны». Калі расіяне не хочуць аб’ектыўна зірнуць на сябе, свой урад і задумацца, як краіна дакацілася да таго, што «вакол ворагі», то вельмі хутка вакол Расеі сапраўды будуць адны ворагі. У гэта складана паверыць, але пасля таго, як Украіна стала ворагам нумар адзін, то, думаю, і Беларусь не складана будзе абвясціць «здраднікам».

Зрэшты, у Расіі ёсць шанец. Для гэтага можна пацікавіцца гісторыяй сваёй краіны, гісторыяй суседзяў і іх пунктам гледжання на шматлікія гістарычныя падзеі. Вось прыклад: у рускамоўнай Вікіпедыі ўсе падзеі звязаныя з СССР і Расіяй апісваюцца абцякальна словамі накшталт «далучыў», «увайшоў», у той час як ва ўсіх (!) іншых еўрапейскіх мовах выкарыстоўваюцца зусім іншыя словы — «напаў», «акупаваў».

Пакуль што Расія (як і СССР) паводзіць сябе як дарослы буян, які змагаецца з дзецьмі (Усходняя Еўропа, краіны Балтыі, Грузія, Украіна ці Беларусь — годныя праціўнікі найбуйнейшай краіны на зямлі?) І ў кожнай сітуацыі лічыць сябе нявіннай ахвярай. Можа, усё-ткі справа не ў свеце, а ў сабе?

Пачаць можна з самага малога, да прыкладу, з выкарыстання афіцыйнай назвы краіны-суседа — «Беларусь», а не нейкі савецкай «Беларуссіі». У Беларусі кажуць на такой жа рускай мове, а калі Расія і расіяне лічаць, што з Беларуссю пара астуджаць адносіны, то і абавязкова варта было б выкарыстоўваць «Беларусь» з павагі. У рэшце рэшт, гэта слугу можна называць так, як нам зручна — «Біл або Боб, не памятаю як цябе там», а імя роўнага ўжо будзьце ласкавы запомніць.

Хоць, вядома, цяперашняя пазіцыя, несумненна, зручная — «вакол ворагі, усе дрэнныя, а я добры». Праўда, аддае няспеласцю і нежаданнем адказваць за свае ўчынкі. Дзіўна толькі, як найбуйнейшая краіна свету і дзесяткі мільёнаў людзей жывуць у такім інфантылізме, зусім адарваўшыся ад якой-небудзь аб’ектыўнасці ці нават жадання здабыць яго.