На думку Стывена Хокінга нам варта асцерагацца генетычных паляпшэнняў людзей, так як яны могуць стварыць «суперлюдзей», якія будуць прычынай вымірання ўсіх астатніх.

Что яшчэ за «сверхлюдзі»?

«Таймс» апублікаваў артыкул з цытатамі з апошняй кнігі Стывена Хокінга. Яна сабраная з апошніх артыкулаў і нататак нядаўна памерлага навукоўца. Кніга хутка будзе апублікавана і ўключае апошнія страхі Хокінга. Вось некаторыя з іх:

«Я ўпэўнены, што на працягу гэтага стагоддзя людзі навучацца паляпшаць інтэлект і такія інстынкты як агрэсія. <…> Хутчэй за ўсё, будуць прынятыя законы, якія забараняюць генную інжынерыю чалавека, але некаторыя людзі не змогуць даць рады са спакусай палепшыць сваю памяць, імунітэт і даўжыню жыцця. <…> Як толькі з’явяцца такія «звышлюдзі», адначасова з’явяцца вялізныя сацыяльныя праблемы з «непалепшаннымі» людзьмі, якія стануць неканкурэнтаздольнымі. <…> Як мяркуецца, яны вымруць ці грамадства страціць да іх хоць нейкую цікавасць. У гэты ж час будзе гонка стварэнняў, якія будуць самі сябе ствараць, канструяваць і паляпшаць на узмацняючай хуткасці».

Ого! Гучыць жахліва!

Так, але цяперашняя сітуацыя на планеце не асоба адрозніваецца ад таго, што Хокінг бачыць у будучыні.

Гэта азначае? Толькі не кажыце мне, што «сверхлюдхі» ужо існуюць.

Ну, наогул-то так.

Калі хто-то нарадзіўся і з’яўляецца грамадзянінам такіх краін як ЗША, Канады, старых членаў ЕС і іншых развітых дзяржаў, то ў такім выпадку ён ці яна могуць быць класіфікаваны як «звышлюдзі». Яны ўжо маюць доступ да лепшай ў свеце аховы здароўя, ежы, адукацыі і ўмоваў для жыцця.

Факт — існуюць багатыя і бедныя краіны і розніца паміж імі каласальная. Нават такія краіны як Чэхія і Польшча, якія з’яўляюцца членамі ЕС, усё яшчэ павінны прайсці доўгі шлях, каб дасягнуць дабрабыту Францыі ці Германіі.

І ў гэты ж час не падобна, каб большая частка свету вымірала альбо да іх «гублялі цікавасць». Так, сапраўды яны менш канкурэнтаздольныя, але так было заўсёды.

Кажучы «некаторыя людзі не змогуць даць рады спакусе», Хокінг хутчэй за ўсё меў на ўвазе багатых, так як у іх ёсць сродкі, каб першымі палепшыць сваю генетыку. Няроўнасць расце, і ў нейкі момант багатыя стануць настолькі багатымі і генетычна «прапампаванымі», што яны …

… зробяць што? Палепшаць якасць свайго жыцця? Яе працягласць? Будуць выглядаць лепш, адчуваць сябе лепш, быць больш шчаслівымі і ўпэўненымі у сабе? Як гэта адрозніваецца ад сённяшняга дня?

Возьмем, да прыкладу, шведа і сірыйца. Першы з’яўляецца грамадзянінам адной з лепшых краін у свеце: у Швецыі выдатная інфраструктура, высокі ўзровень развіцця чалавека. Сам швед мае доступ да медыцынскіх паслуг і адукацыі. Яго канкурэнтаздольнасць велізарная: ён можа падарожнічаць па свеце са шведскім пашпартам, пераехаць у іншую краіну без велізарнай цяганіны, можа назапасіць грошай і жыць як кароль у менш развітай краіне. Швед без праблем знойдзе працу, так як Швецыя з’яўляецца важным рынкам і шведы цэняцца нават у самых бедных краінах. Нават калі швед імігруе, ён лічыцца «экспатам», і можа без праблем павандраваць год па свеце «у пошуках сябе». У сірыйцаў на тое няма часу, так як ён заняты выжываннем у беднай краіне.

Усё, пра што кажа Хокінг, ужо адбываецца, і сьвет не скочваецца да хаосу, які прадказвае вучоны.

Разумею, але што калі багатыя стануць настолькі багатымі, што яны перастануць быць залежнымі ад астатняга грамадства? Яны змогуць уплываць на палітыку ці нават замяніць яе. У такім выпадку Хокінг правы і «непалепшаныя» людзі вымруць.

Мы ўжо маем велізарную няроўнасць на планеце і нічога такога не адбываецца. Беднасць ўсё яшчэ праблема, але, што лагічна, палітыкі з развітых краін больш занятыя дабрабытам сваіх краін. Яшчэ раз: ніхто не вымірае, і насельніцтва Зямлі на самай справе расце ў найменш развітых месцах на планеце. Але давайце выкажам здагадку, што палепшаныя людзі стануць надзвычай канкурэнтаздольнымі, і астатнія вымруць з прычыны гэтага. З дзесяці мільярдаў людзей застанецца паўмільярда або «тыя самыя 5 %». Што будзе рабіць гэтая «эліта»? Наша эканоміка пабудавана на вытворчасці і продажы адзін аднаму тавараў і паслуг.

Навошта Цукербергу, Гейтсу, Джобсу ці аднаму зь іншых прадпрымальнікау, CEO альбо мільярдэраў жадаць пазбавіцца ад сваіх юзэраў, кліентаў і спажыўцоў? Робаты не п’юць Колу, і ніяк не атрымаецца прадаваць больш Колы палове мільярдаў пасля дзесяці мільярдаў.

Не можа быць больш карыстальнікаў Фэйсбука, калі 95 % насельніцтва вымерла. Немагчыма стаць багатым у вакууме — вам патрэбен кліент для вашага тавару. І чым больш, тым лепш. Менавіта таму Google так хоча працаваць у Кітаі. Менавіта таму фэйсбук плануе раздаваць бясплатны інтэрнэт людзям у развіваючыхся краінах.

Гучыць лагічна, але генетычныя паляпшэння усё адно застануцца даступныя толькі для багатых, так?

Гэта можа быць так першы час, калі тэхналогія толькі з’явіцца ў агульным доступе. Але зноў вяртаемся да таго, як працуе эканоміка: калі будзе попыт, будзе і прапанова. Першыя мабільнікі і камп’ютары былі масіўныя і дарагія, а сёння ў нас вялікая разнастайнасць тэлефонаў і ноўтбукаў на самы розны густ, кашалёк і ўсё гэта змяшчаецца ў кішэню. Не варта таксама забываць, што мы сёння жывем так, як раней не жылі і каралі. У нас ёсць электрычнасць, газ, гарачая вада, кандыцыянеры, ацяпленне, каналізацыя і ўсё гэта ёсць у большасці краін свету.

Добра, калі мы не будзем жыць у антыўтопіі Хокінга, што тады нам абяцае будучыню?

Прадказаць будучыню практычна немагчыма, і я не разумею, чаму Хокінг публікаваў столькі панікёрскіх бачанняў будучыні. Я буду больш акуратна і пачну з мінулага.

Калі мы паглядзім на Расею, то ўбачым, што падчас Расійскай імперыі існавала велізарная няроўнасць. Усёй краінай валодаў цар, які, моцна абагульняючы, здаваў яе часткі ў арэнду шляхты, якая за гэта служыла яму і краіне. Уся астатняя краіна складалася з рабоў шляхты, і жылі яны ў жудасных умовах. Эліта была настолькі багатая, што адзінае, што яны павінны былі рабіць, дык гэта быць адданымі цару, інакш яны гублялі свой статус і валодання. Вялікія рускія класікі былі шляхтай і пісалі для шляхты, так як большая частка краіны нават не магла чытаць ці дазволіць сабе кнігу.

Гэта, вядома, моцна спрошчаная гісторыя Расійскай імперыі, але перанясемся ў 80-я і 90-я гады мінулага стагодзьдзя. Савецкі саюз развальваецца. У людзей недахоп ежы, адзення і наогул усяго. У ССЗР не было няроўнасці, так як у цэлым усе былі беднымі.

Цяпер вяртаемся ў наш час. Расейцы ўсё яшчэ адносна бедныя ў параўнанні з заходнееўрапейцамі, але ў людзей ёсць доступ да ежы, вопратцы, інтэрнэту, мабільнай сувязі, машын. Некалькі дзесяткаў гадоў таму большасць насельніцтва не мела гэтага ўсяго.

Жыццё ў цяперашняй Расеі ніколі не была настолькі добрым, як цяпер. І гэта ставіцца да ўсяго свету. The Guardian гэта пацвярджае:

«У 1966 палова планеты жыла ў крайняй галечы. Пад 2017 гэтая лічба ўпала да 9 %».

Мы не можам на гэта зачыняць вочы. Мы жывем лепш, будзем жыць лепш і справімся з цяжкасцямі, якія будучыня рыхтуе нам. Чаго нам і варта баяцца, дык гэта стварэння фальшывага бачання сучаснасці і будучыні. Гэтая скажоная рэальнасць цалкам падыходзіць пад вызначэнне «фейк ньюс».