У сённяшнім інтэрв’ю мы зноў пагаворым аб прыватнай касманаўтыцы Расіі і ў цяперашнім матэрыяле цэлых дзве кампаніі: Азмерыт і Гаскол. Раней у рамках нашага цыклу мы ўжо пісалі аб двух кампаніях: «КосмаКурс» і «Лін Індастрыял», а таксама аб праектах «Маяк» і Quazar Space. На нашыя пытанні адказаў Марат Абубекераў, генеральны дырэктар кампаніі «Азмерыт» і намеснік генеральнага дырэктара «Гаскол».

Марат Керимович Абубекераў

— Раскажыце, калі ласка, пра сябе і пра кампаніі «Азмерыт» і «Гаскол».

— Кампаніі з’яўляюцца спін-оффами лабараторыі касмічных праектаў дзяржаўнага астранамічнага інстытута імя Штэрнберга МДУ (нататка — Маскоўскі дзяржаўны універсітэт) імя М. В. Ламаносава. Маскоўскі універсітэт накіраваны на фундаментальныя даследаванні і таму перспектыўныя прыкладныя распрацоўкі ўніверсітэт не падтрымлівае. Таму прыйшлося стварыць кампаніі, каб знойдзеныя цікавыя тэхнічныя рашэнні ў галіне касмічнага прыборабудавання не адышлі ў нябыт.

— Калі і ў каго ўзнікла ідэя стварэння кампаній «Азмерыт» і «Гаскол»? Колькі чалавек у вас у камандзе?

— Ідэя стварэння кампаніі «Азмерыт» і «Гаскол» з’явілася ў мяне, супрацоўнікі лабараторыі падтрымалі гэта пачынанне. Трыгерам ідэі стварэння кампаній з’явіўся пошук фінансавання для НДВКПаў (нататка — Навукова-даследчыя і доследна-канструктарскія працы). Высветлілася што нашы распрацоўкі ідэальна ўпісваюцца ў канцэпцыю Фонду Сколкава. Фонд Сколкава вылучае гранты толькі юрыдычным асобам. Таму і былі створаны кампаніі «Азмерыт» і «Гаскол».

— Ці былі нейкія цяжкасці пры афармленні арганізацый? Калі не сакрэт, то навошта стваралі дзве кампаніі? Якія адносіны з дзяржавай? Падтрымліваюць вас? Калі так, то як?

— Пры рэгістрацыі ТАА «Азмерыт» і ТАА «Гаскол» мы карысталіся паслугамі кампаніі, якая не першы год займаецца афармленнем юрыдычных асоб, таму цяжкасцяў не ўзнікла. Дзве кампаніі паўсталі ў сувязі са сколкаўскай спецыфікай афармлення кампаній. Кампанія афармляецца пад праект. У нас было два праекты —  мініятурны зорны датчык і высокадакладны зорны датчык. Таму і ўзнікла дзве кампаніі. Абодва праекты цікавыя прадпрыемствам «Раскосмасу». Зараз ідуць перамовы аб фінансаванні праектаў з боку АТ «Расійскія касмічныя сістэмы» і РКК «Энергія».

— Як да вас можна трапіць на працу? Якая патрэбна адукацыя?

— Трэба любіць космас і быць высакакласным спецыялістам. Зараз нам патрэбныя праграмісты «жалеза».

— Хто вашыя патэнцыйныя заказчыкі? Магчыма, былі ўжо заказы? Заказы толькі з Расіі ці ёсць і замежныя?

— Патэнцыйныя заказчыкі малагабарытных зорных датчыкаў расійскія і замежныя кампаніі, якія займаюцца стварэннем малых касмічных апаратаў. Мы цяпер вядзем перамовы з шэрагам кампаній. Малагабарытны зорны датчык апынуўся цікавым не толькі прыватным кампаніям, але дзяржаўным. Напрыклад, у цяперашні час вядуцца перамовы з АТ «Расійскія касмічныя сістэмы» аб удзеле ў праекце. Высокадакладны зорны датчык лёг у аснову касмічнага эксперыменту «Качка» на МКС. КЭ «Качка» уключаны ў праграму касмічных эксперыментаў на МКС. Мэтай касмічнага эксперыменту «Качка» з’яўляецца даследаванне згібных і круцільных кутковых ваганняў модуляў Міжнароднай касмічнай станцыі (МКС) на частотах ад 5 Гц да 10 Гц з дапамогай высокадакладных зорных датчыкаў арыентацыі (ЗД), а таксама даследаванне характарыстык высокадакладных зорных датчыкаў ва ўмовах арбітальнага палёту.

— Над якімі праектамі зараз працуеце?

— Асноўны праект кампаніі «Азмерыт» мініятурны зорны датчык. Задача зрабіць гранічна танны зорны датчык для нана і микраспадарожнікаў з дакладнасцю каля дзесяці кутковых секунд. Асноўны праект ТАА «Гаскол» высокадакладны зорны датчык. Зорны датчык з рабочай дакладнасцю 0,1 кутковай секунды.

Эксперыментальны ўзор МЗД АЗДК-1 (нататка – Малагабарытны Зорны Датчык Аўтаномны Зорны Датчык на Крышталі Мадэль: № 1)

— Раскажыце, калі ласка, аб вашых зорных датчыках. У чым іх адрозненне ад існуючых датчыкаў? Іх ужо ўсталёўвалі на спадарожнікі?

— Зорныя датчыкі з’яўляюцца эксперыментальнымі ўзорамі, але будуць рэалізаваны ў бліжэйшыя год-два.

— З чым ўзнікалі складанасці ў працы?

— Перш за ўсё гэта фінансы. Абодва праекты рухаюцца амаль на адным энтузіязме. Выдзеленых сродкаў недастаткова, каб выканаць поўную сукупнасць работ і неабходных выпрабаванняў. Сярэдняя заработная плата ў нас прыкметна ніжэй сярэдняй з/п па Маскве. Таму абавязковая ўмова нашай каманды — гэта любоў да космасу і сваёй працы.

— Ці ёсць у вас інвестары? Як прасоўвалі (рэкламавалі) сябе?

— Інвестары ёсць, у сапраўдны момант вядзем з імі перамовы. Абодва прыбора перспектыўныя. У абодвух праектах мы чакаем фінансаванне з боку прадпрыемстваў «Раскосмасу». Мы рэгулярна ўдзельнічаем у галіновых выставах і канферэнцыях. Паколькі пласт спецыялістаў, якія займаюцца зорнымі датчыкамі «тонкі», то робіць сваю справу і сарафаннае радыё. Спецыяльна мы сябе не рэкламуем — мы ж не шакалад.

— Супрацоўічаеце з інстытутамі і універсітэтамі? Можа, лекцыі праводзіце або прымаеце практыкантаў?

— Мы актыўна працуем са студэнтамі і аспірантамі нашай альма-матэр дзяржаўнага астранамічнага інстытута імя П. К. Штэрнберга МДУ імя М. В. Ламаносава. І лекцыі чытаем і спецкурсы вядзем. Студэнты могуць напісаць курсавую і дыпломную працы.

— Якія планы на будучыню? Не плануеце змяніць, пашырыць сферу дзейнасці?

— Планы грандыёзныя. Паглядзім. Наш канёк зорныя датчыкі і зорныя каталогі. Я мяркую, мы будзем прытрымлівацца і ў будучыні гэтай лініі.

— Можа, хочаце нешта дадаць: жыццёвыя прынцыпы, меркаванні пра індустрыю, пра працу ці яшчэ што-небудзь?

— Працуем сумленна, сваю краіну любім. І хочацца даць нашай краіне і мініятурны і высокадакладны зорны датчык — унесці пасільны ўклад у светлую будучыню :).