Стаўленне да Марын Ле Пен змянілася адразу пасля таго, як усе даведаліся пра яе паражэнне ў мінулую нядзелю. Многія матэрыялы, прысвечаныя выбарам, прасякнуты паблажкай і грэбаваннем да кандыдату, які прайграў. Хтосці і зусім сцвярджае, што яна ніколі і не стала б прэзідэнтам Францыі. Зручна даваць такія упэўненыя каментары адразу пасля паразы спадарыні Ле Пен, але, як мне здаецца, занадта рана скідаць яе з рахункаў.

33,9 %

The Guardian назваў 33,9 %, якія набрала Ле Пэн, «вялікай паразай» (арыгінал: «heavy defeat»). Вядома, у адпаведнасці з апытаннямі усе чакалі 40 %, але 34 % — сапраўды гэта дрэнны вынік для палітыка, які адкрыта выступае супраць усёй цяперашняй еўрапейскай палітычнай сістэмы?

Марын Ле Пэн узначальвае партыю, ідэалогія якой базуецца на нацыяналізме і еўраскептыцызме. Яна з’яўляецца адкрытым праціўнікам міграцыі. Яна таксама атрымлівае фінансаванне з Расеі (у чым я, дарэчы, не бачу вялікай праблемы, але пра гэта ў іншы раз), і пра гэта напэўна ведаюць французскія выбаршчыкі. І вось такі палітык становіцца другім на выбарах прэзідэнта краіны.

У абсалютным выражэнні яна атрымала 22,3 % галасоў ад колькасці зарэгістраваных выбаршчыкаў. Гэта значыць амаль чвэрць палітычна актыўных французаў падтрымліваюць Марын Ле Пен і яе шлях. І самае галоўнае — гэтыя людзі нікуды не падзенуцца.

Рост папулярнасці

З кожнымі новымі выбарамі папулярнасць сям’і Ле Пэн расце. Да Марын ў выбарах удзельнічаў яе бацька, лепшы вынік якога зафіксаваны ў 2002 годзе — другое месца ў другім туры. Тады гэта сапраўды быў «heavy defeat»: 82,2 % супраць 17,8 %.

Лепш за ўсё сітуацыю адлюстроўвае табліца:

Дадзеныя з Вікіпедыі

Лічбы кажуць самі за сябе. Нягледзячы на невялікія дэвіяцыі, год ад года пазіцыі Ле Пэн мацнеюць.

Геаграфія папулярнасці

Калі мы зірнем на карту Францыі, то ў маштабе дэпартамента амаль усе адміністрацыйныя адзінкі такога тыпу прагаласавалі за Эмануэля Макрона.

Крыніца: Вікіпэдыя

Зараз разгледзем камуны — больш маленькія адзінкі:

Крыніца: Вікіпэдыя

Як бачым, гэтая карта нашмат больш інфарматыўная. Большая частка электарату Марын знаходзяцца ў паўночна-ўсходняй частцы краіны — бліжэй да Бельгіі і Германіі. Таксама кідаецца ў вочы вялікая колькасць галасоў з прыбярэжных тэрыторый.

Я не ведаю ўнутраных асаблівасцяў дадзеных рэгіёнаў, але дам сваё тлумачэнне гэтай папулярнасці. Памежная тэрыторыя з Бельгіяй — бельгійскія тэракты. Памежная тэрыторыя з Германіяй — ўцекачы, якіх Германія заклікае прымаць. Поўдзень краіны — тэракт у Ніцы. У любым выпадку гэтыя фактары гуляюць не апошнюю ролю ў антыміграцыйнай рыторыцы Ле Пэн.

Парыж і тэрыторыя вакол сталіцы вельмі моцна супраціўляюцца нацыяналізму і «нянавісці». Гэта можна растлумачыць развітай грамадзянскай свядомасцю — усе памятаюць разнастайныя маршы, шэсця салідарнасці, хэштэгі падтрымкі і многае іншае, што не дае парыжанам скочвацца да нацыяналізму. Плюс сталіца менш аднастайная этнічна, а таксама гэта фінансавы цэнтр, які не вельмі вітаў бы выхад краіны з Еўрасаюза.

На жаль, у іншых частках краіны сітуацыя іншая. Адзін тэракт у Ніцы калі не моцна падсцебнуў нацыяналістычныя погляды ў тым рэгіёне, то сапраўды паспрыяў электаральнаму поспеху Ле Пэн.

Прывет з Расеі

У наступным годзе спадар Пуцін пераабіраецца на чарговы тэрмін і будзе кіраваць дзяржавай да 2024 года (так, у Расеі адзін прэзідэнцкі тэрмін доўжыцца шэсць гадоў). Наступныя выбары ў Францыі пройдуць у 2022 годзе, так што ўся фінансавая і інфармацыйная падтрымка, якая была ў гэтыя выбары (была яна ці не была — асобная размова), будзе таксама і ў наступныя.

2022

Марын Ле Пэн ўсяго 48 гадоў, так што цалкам верагодна ў бліжэйшы час з палітычнай арэны яна не знікне, і нам варта чакаць яе ўдзелу ў наступных выбарах.

На мінулых выбарах у першым туры за яе прагаласавала 7, 7 млн людзей, у другім — 10,6 млн. За Макрона 8,7 і 20,7 мільёнаў адпаведна. Іншымі словамі, у другім туры за яе прагаласавала дадаткова прыкладна 3 млн людзей, у той час як вынік Эмануэля Макрона вырас на цэлых 12 млн. Гэта значыць, што за Макрона галасавалі тыя, якія былі проста «супраць Ле Пен», а значыць, за свой тэрмін у Макрона ёсць усе шанцы страціць сваю папулярнасць, якую ён атрымаў проста з-за таго, каб да ўлады не прыйшло «вялікшае зло» у асобе Ле Пэн.

Велізарная колькасць устрымалася ад галасавання наогул (25,4 % ад зарэгістраваных выбаршчыкаў), а калі дадаць яшчэ тых, хто пакінуў пустым або сапсаваў бюлетэнь, то працэнт вырасце да 34. Гэтая маса людзей на наступных галасаваннях можа крануцца ў любы бок.

Вопыт Вялікабрытаніі і ЗША

Брытанія выходзіць з ЕС, таму што 51,9 % людзей прагаласавалі за гэта рашэнне. Яўка выбаршчыкаў склала 72,2 %, а сярод тых, хто можа галасаваць па ўзросту — 65,4 %.

Дональд Трамп перамог на выбарах у ЗША з вынікам 46,1 % (яго апанент набрала 48,2 %). Яўка склала 54,7 %.

Як бачым, каб прайшоў нестандартны кандыдат або радыкальнае палітычнае рашэнне патрэбен ўсяго толькі невялікі працэнтны перавагі.

Вынік для Марын Ле Пэн

Макрон атрымаў галасы мільёнаў французаў, для якіх ён не быў кандыдатам нумар адзін. Велізарная колькасць людзей проста не галасавалі або сапсавалі бюлетэні. Відавочна, што рана ці позна французы забудуць пра Ле Пен і пачнуць угрызацца ў кожны крок і рашэнне новага прэзідэнта і, як мне здаецца, яны хутчэй расчаруюцца — вельмі многае не залежыць ад маладога прэзідэнта, але за гэта яму ўсё роўна давядзецца адказваць. Да прыкладу, цалкам верагодна, не вырашыцца сірыйскі канфлікт, а таксама расейскі.

Вельмі сумняваюся, што тэракты ў Францыі спыняцца, а новы віток сірыйскага крызісу можа зноў абвастрыць праблему бежанцаў і міграцыі.

Што ж застаецца Марын? Працягваць гнуць сваю лінію. Эксплуатаваць кожны тэракт і кожны спрэчны выпадак, які ўключае і мігрантаў у Францыі і суседзяў. Калі тэракты перастануць адбывацца ў Парыжы, а тэрарысты пераключацца на іншыя гарады ў цэнтральнай і заходняй частцы краіны, то гэта будзе толькі на руку нацыяналістам. Нават тэракты або прыток бежанцаў у суседзяў будуць уплываць на рэйтынг Марын — яе папулярнасць у памежнай зоне з Бельгіяй і Германіяй даказвае гэта.

Спадар Пуцін не пакіне трон і будзе далей ўсяляк падтрымліваць Марын Ле Пен. За пяць гадоў гэтая падтрымка стане яшчэ больш якаснай і больш выдасканаленай — вопыт, несумненна, расце.

Дарэчы, не варта забываць пра выхад Вялікабрытаніі з ЕС. Да моманту выбараў у французаў можа апынуцца як дрэнны, так і добры прыклад, якому можна пераймаць або які варта пазбягаць.

Калі сітуацыя складзецца на карысць Ле Пэн, і яна яе адукавана разыграе, то застанецца толькі атрымаць большасць галасоў у другім туры, які нават не абавязкова павінны быць драматычным — пара працэнтаў вышэй за канкурэнта пры даволі млявай яўцы.

Пасля ўсяго вышэйпералічанага 33,9 % не здаюцца такімі ўжо і смешнымі, каб глядзець на Ле Пэн пагардліва і скідаць з рахункаў. Нельга недаацэньваць суперніка і, на шчасце, Эмануэль Макрон гэта разумее і ўжо заявіў, што Еўразвяз чакаюць вялікія перамены. Марын Ле Пен таксама не стаіць на месцы і збіраецца рэфармаваць сваю партыю.

У любым выпадку важна разумець, што Марын Ле Пэн не пераможана, і калі за пяць гадоў нічога не памяняецца ў краіне і рэгіёне ў лепшы бок, то ў яе ёсць усе шанцы стаць наступным прэзідэнтам краіны. Гэтую пазіцыю падзяляе Найджэл Фараж, які лічыць, што Францыя будзе ўсё стагніраваць яшчэ пяць гадоў, а потым абярэ Ле Пэн прэзідэнтам у 2022.

Сам факт папулярнасці палітыка-нацыяналіста сведчыць аб тым, што Еўропа знаходзіцца ў глыбокім крызісе. Паглядзім праўдзе ў вочы — Ле Пэн набрала «цэлых 33,4 %», а не «ўсяго толькі 33,4 %»; «ледзь не выйграла», а не «моцна прайграла».