Спантаны пратэст у Расіі. Погляд знізу

Амаль два тыдні таму прайшоў антыкарупцыйны мітынг па ўсёй Расіі. Прычынай мірных сходаў у амаль ста гарадах было расследаванне Фонду барацьбы з карупцыяй (ФБК) Аляксея Навальнага, прысвечанае былому прэзідэнту і цяперашняму прэм’ер-міністру Расіі пану Мядзьведзеву. Вось, уласна, і яно само:

У ім распавядаецца аб раскошным ладзе жыцця карупцыянера Мядзведзева. Чакана, літаральна на днях прэм’ер-міністр назваў яго, у агульным і цэлым, «лухтой». Не садзіцца ж у турму, праўда?

Што тычыцца пратэстуючых, то ў Маскве прыкладна паўтысячы чалавек затрымалі, а Навальнага арыштавалі на 15 сутак (і не толькі яго). Мабыць, бяспечней красці мільёны даляраў, чым адстойваць свае правы.

Зрэшты, дастаткова меркаванняў ужо прагучала датычна дадзеных падзей і хацелася б расказаць пра той дзень больш «абывацельскім» поглядам і падзяліцца тым, як асабіста я прыйшоў на мітынг. «Агульны» погляд можна злавіць ў гэтым дынамічна змантаваным роліку:

На самой справе, вядома, усё было нашмат больш празаічна.

Прадгісторыя

Пачалося ўсё даволі банальна – наш калега скінуў у нашу працоўную групу «Дыялёгу» спасылку на відэа з пытаннем: «Ці глядзелі?» Мы ўсе ацанілі рассьледаваньне, паабураліся і забыліся пра Дымона на нейкі час.

Асабіста для сябе я ў чарговы раз пераканаўся, што цяперашняя расейская дзяржава з’яўляецца цалкам карупцыйная з галавы да ног, але было цікава паглядзець на рэакцыю ўладаў.

Я чакаў стратэгію прыкладна «ГэтаЎсёХлусня!», Але ўлада абрала шлях маўчання і ігнаравання. Таксама, дарэчы, дзейсны метад! Часам, зрэшты, хтосьці дазваляў сабе гэтыя запаветныя «ГэтаЎсёХлусня!», Але гэта асвятлялася, вядома, ве-е-ельмі ціха.

Пасля некалькіх тыдняў маўчання, Аляксей Навальны выклаў яшчэ адно відэа (ім зноў падзяліўся наш калега) у якім прапанаваў выйсці на мірны мітынг 26 сакавіка. Ну, чаму і не?

Гэта сапраўды дзіўна, але рашэнне было спантаннае і мне здаецца ў многіх сітуацыя была аналагічная. Магчыма, гэта абыякавасць уладаў і пагарда на ігнараванне прамых абвінавачванняў і раззлавала грамадства, але факт застаецца фактам – прайшоў ужо месяц (!) з публікацыі расследавання, а выразнай рэакцыі да гэтага часу няма.

Яшчэ адной асабістай прычынай, па якой я вырашыў прыняць удзел у «прагулцы на Цвярской», былі мітынгі ў Беларусі 25-га чысла. Так што ў нейкай ступені мітынг у Маскве на наступны дзень быў для мяне своеасаблівым «адкупленьнем» за адсутнасць на «Дні Волі».

26 сакавіка

Калі шчыра, то я чакаў зусім няшмат мітынгоўцаў ці нават некалькі пікетоўцаў, але ўжо сапраўды не забітую Цвярскую. Але давайце па парадку.

Да цэнтра я вырашыў дайсці пешшу і заадно прагуляцца – нядзеля, вясновы сонечны дзень. Што б я там ні адчуваў, але праз пару хвілін пасля выхаду з дому гэта стала змяняцца неапісальным раздражненнем. Увесь горад (як і краіна) зробленыя цяп-ляп і сляды карупцыі і разрухі проста паўсюль. Вось, да прыкладу, брудны прыпынак і плітка развальваецца хоць ёй нават года (!) няма.

Дайшоўшы да цэнтра, я ўжо гатовы быў каму-небудзь учапіцца ў шыю. Галеча, бардак і карупцыя бачныя падчас нядоўгай прагулкі. Ніякія відэа пра палацы чыноўнікаў не патрэбныя – трэба проста адкрыць вочы і глядзець па баках.

Тым часам у цэнтры горада корак:

Перш за ўсё ў вочы кідаецца значная колькасць абаронцаў рэжыму. Паўсюль паліцыя і АМАП, якія стаяць на варце бардака і разрухі (не забываемся ацэньваць стан вуліц, будынкаў і гэтак далей).

Спачатку было складана сказаць, ці гэта гараджане шпацыруюць ці гэта менавіта мітынгоўцы. Але чым бліжэй я падыходзіў да Трыўмфальнай плошчы, тым больш людзей з’яўлялася, і станавілася відавочна, што гэта не звычайныя адпачывальнікі.

Акрамя людзей з’яўлялася яшчэ больш абаронцаў рэжыму. У Маякоўскай стала цалкам зразумела, што людзі – пратэстоўцы. Шмат прыязджала на Маякоўскую на мятро і ішло ў бок цэнтра.

Там жа я змог лепей разглядзець паліцэйскіх і АМАПаўцаў. У агульным і цэлым нічога асаблівага я не ўбачыў у іх – відаць было, што яны проста выконваюць сваю працу. Хтосьці меў зносіны з калегамі і ўсміхаўся, хтосьці маўчаў і кудысьці ў нікуды глядзеў, нехта моцна сумаваў. Тут і там стаялі больш укормленыя прадстаўнікі ўлады з тыповым ад’еўшымся поглядам чыноўніка. Я пра сябе сціпла выказаў здагадку, што гэта былі таварышы вышэй па рангу і іншыя начальнікі.

Калі не памыляюся, то пачынаючы з Маякоўскай праезную частку пачалі аддзяляць ад пешаходнай платамі і АМАПам. Гэтыя амапаўцы былі радавымі байцамі – сярэдняга росту, худаватыя, юныя, хтосьці нават быў у акулярах. Я ішоў як раз на самым краі тратуара, так што мог ўзірацца ў іх і разглядаць уніформу. Зноў такі, нічога такога я не ўбачыў: чаравікі былі сярэдняй стоптанасці, бліжэй нават да новых, уніформа ў цэлым была чыстая і выглядала свежай, толькі ў аднаго байца ўбачыў дзірку на грудзях у камізэльцы. Погляд большасцi не адлюстроўваў нічога – яны нібы глядзелі скрозь цябе. Выглядала гэта ўсё як школьная абавязалаўка – нянавісці я не бачыў, падобна на «хутчэй бы гэтая туга скончылася б».

Крочачы далей па Цвярской, тратуар шырэй не станавіўся, а колькасць людзей плаўна павялічвалася, і мы ўсе ішлі ўсё марудней і марудней, пакуль не трапілі ў чалавечы корак на падыходзе да скрыжавання Цвярской і Вялікай Броннай.

Злева стаялі АМАПаўцы, справа мітынгоўцы і ў цэлым, павінен сказаць, было трошкі сумнавата. Сітуацыю трохі разрадзіла жанчына з чырвонымі валасамі, якая крыкнула доблеснаму варту нешта накшталт: «Толькі бабуль можаш біць!»

Мы нікуды асабліва не рухаліся, і я прыкінуў, што пры любым хваляванні натоўпу мяне б вынесла прама на АМАПаўцаў, якія б са мной не цырымоніліся. А тут яшчэ была арка, якія ўводзяць на Малы Палашоўскі завулак, так што я праціснуўся праз паток людзей і пачаў абыходзіць затор суседнімі вуліцамі. Так зрабілі многія. Пакуль абыходзіў, пару разоў пралятаў верталёт, а адзін з рабочых, які рамантаваў фасад будынка разгублена глядзеў на натоўп, які заняў увесь тратуар і нават выходзіў на праезную частку.

Абыйдучы затор, я ўбачыў наступную карціну:

Людзей была маса! Я, дарэчы, да гэтага стаяў на рагу жоўтага дома – там і быў корак.

Наогул, складана было сказаць, што гэта быў мітынг. За ўвесь час, што я ішоў я практычна не бачыў ніякіх плакатаў. У кагосьці быў звязак старых кед (сімвал карупцыі на гэтым мітынгу). Была менавіта маса проста шпацыруючых людзей, рознага ўзросту – наўскідку гадоў 20-40 (большасць, напэўна, 25-35). Не магу сказаць, што гэта быў «мітынг школьнікаў», як яго некаторыя празвалі. Зусім юных асабіста я наогул не бачыў.

Увогуле, на Пушкінскай нічога не адбывалася ў маім кутку. Людзі проста стаялі, і праціснуцца кудысьці не здавалася магчымым, так што я вырашыў прайсціся да Чырвонай плошчы і заадно да Нямцова маста (так ужо атрымалася, што я да гэтага часу не пабываў на ім, пасля замаху на Нямцова). Пасля гэтага я думаў вярнуцца з другога боку Цвярской. Плюс мне нават здалося, што так будзе хутчэй – руху практычна не было відаць.

Прыйшлося зноў абыходзіць суседнімі вуліцамі, так як прабіцца да Цвярской не зяўлялася магчымым. Для сябе адзначыў, што выгадней прыходзіць загадзя да пачатку мітынгу і «займаць месцы», дзе будзе меркаванае сэрца пратэсту.

Абыходзячы дварамі, былі чутныя фразы накшталт: «Ну, не можа столькі людзей проста шпацыраваць! Што адбываецца?» Тут, вядома, варта пахлопаць дзяржаўным і іншым падкантрольным СМІ. Яны пышна (дэз)інфармуюць насельніцтва Украінай, Сірыяй, праблемамі ЗША і Захаду і вельмі кампетэнтна замоўчваюць пра мітынг у дзясятках гарадоў краіны. Спецыяльна перад выхадам з дому я глянуў навіны на мыле (mail.ru) – практычна нуль слоў пра сітуацыю ў краіне. У сталічным раздзеле наогул ні слова аб мітынгу, які стварыў корак у цэнтры.

Як я і чакаў, галоўная дзвіжуха пачыналася з Маякоўскай, а цэнтр мітынгу быў на Пушкінскай. Ужо наводдаль ад Пушкінскай можна было свабодна рухацца, але людзей усё адно было прыстойна.

Я зноў пачаў аглядаць навакольнае асяроддзе. Вось, да прыкладу, скалечаны будынак у самым сэрцы горада на галоўнай вуліцы краіны (Цвярская вядзе да Крамля):

Вось насупраць яго – розныя вокны, кандыцыянеры, іржавыя талеркі і іншы ганьба – так жывуць мільянеры ў Расіі (звярніце таксама ўвагу на агароджы і шпацыруючых людзей на другім баку вуліцы – ідуць у бок Пушкінскай):

АМАПаўцы ўжо стаяць далей адзін ад аднаго, больш расслабленыя і спакойныя. Хтосьці сядзіць у тэлефоне, нехта практычна спіць на нагах. Азіраюся па баках і бачу ў асноўным ахайна апранутых аднагодкаў, якія тут мірна сабраліся. Я, напэўна, ніколі не зразумею, чаму ў Расеі, Беларусі і іншых несвабодных краінах ставяцца да сваіх лепшых грамадзян (маладых, адукаваных, ініцыятыўных, хвалючыхся за лёс сваёй краіны), як да смецця і грушы для біцця. АМАП тут зусім дакладна не для абароны, а для запалохвання.

А вось і Паляўнічы Шэраг і доблесны Першы канал.

Без паняцця, што яны там рабілі, бо інфармацыйнай падтрымай нуль з афіцыйных СМІ.

Паліцыя, агароджы, хтосьці з расійскім сцягам паўстаў.

Праход з Манежнай плошчы на Чырвоную зачынены.

Але не страшна, абыходзім і, праціскаючыся паперадзе праз платы і паліцыю, якая правярае ва ўсіх сумкі і заплечнікі, выходзім на галоўную плошчу краіны. Тут усё як звычайна – іншае вымярэнне. Цішыня, спакой, турысты. Шчыра кажучы, такі рэзкі кантраст трохі раззлаваў – у пары сотні метраў мітынг супраць карупцыі ў краіне, а тут абыватальская ціхамірнасць, прама як у дзіцячым садзе.

Па шляху да Нямцовага маста прыкмячаю розныя дэталі. Варвары ўлады нават не могуць адэкватна даглядаць за помнікамі культуры і спадчынай краіны. Нейкія вокны недарэчныя з белымі лініямі, іржавы электрашчыт са стыкерамі, хоць на Чырвонай паўным паўно аховы. Хоць, відавочна, што яна нацэлена не на абарону грамадскага парадку, а толькі парачкі спадароў.

Развал…

…і любімы элемент архітэктуры ў Расіі – плот:

Аказваецца, у кожнага ўваходу на Чырвоную стаяць паліцыянты. Яшчэ больш платоў:

Абаронцы бардака:

Куча спецтэхнікі і Крэмль у плямах:

Цэнтр сталіцы:

На масце я разумею, што зусім стаміўся і ўжо не бачу сэнсу вяртацца, каб зноў стаяць у натоўпе. Даходжу да Новакузнецкай і накіроўваюся дадому. У мятро ўсё звычайна, як i на Чырвонай плошчы, толькі на кожнай станцыі кучкуются і сумуючыя шпацыруюць паліцыянты.

Дома я пазнаю, што на Пушкінскай разагналі мітынгоўцаў дубінкамі, шмат каго затрымалі і павезлі. Хутка ем і еду на машыне па справах. На радыё некалькі важных навінаў: Трамп не змог адмяніць Obamacare і зараз будзе зніжаць падаткі, дзесьці на Балканах парэзалі расійскіх фанатаў мясцовыя фанаты і на няўзгодненым мітынгу ў Маскве затрымалі некалькі людзей. Дыктар асабліва акцэнтавала ўвагу на слове «няўзгоднены» і паўтарала яго ў некалькіх сказах запар.

Наступствы

Акрамя паўтысячы затрыманых, а таксама арыштаваных арганізатараў, арыштавалі таксама і Пушкіна – даскакаўся!

А калі сур’ёзна, то ўлады адразу ж пасля мітынгу абвясцілі пра «планавую рэстаўрацыю помніка». Яго будуць рэстаўраваць аж да пачатку верасня – пяць месяцаў, каб адрэстаўраваць нейкі пяточак.

Мне таксама пашанцавала пабываць у цэнтры другога красавіка (роўна праз тыдзень пасля мітынгу) і мяне здзівіла колькасць паліцэйскіх і АМАПу. Па вяртанні дадому я даведаўся, што была нейкая невыразная «акцыя», хоць ні адзін апазіцыйны бок пра паўторны мітынг не казаў, а Аляксей Навальны і зусім быў у турме. Але, як гэта любяць у Расіі, паказуху развялі прыгожую.