Мы працягваем знаёміць нашага чытача з прыватнай касманаўтыкай Расіі. Раней мы пісалі аб такіх кампаніях як: «КосмаКурс», «Лін Індастрыял», «СПУТНІКС», «Азмерит» і «Гаскол», а таксама аб праектах «Маяк» і Quazar Space. Сёння мы раскажам пра яшчэ адну кампанію — Yaliny. На нашыя пытанні адказаў Iван Іеўлеў, партнёр Yaliny.

Yaliny — міжнародная высокатэхналагічная спадарожнікавая камунікацыйная кампанія, якая імкнецца пабудаваць глабальны мабільны сэрвіс з безлімітнымі званкамі і інтэрнэтам за дзесяць даляраў у месяц, без роўмінгу, плацяжоў і іншых нязручнасцяў!

— Добры дзень, Іван. Раскажыце, калі ласка, пра сябе і аб сваёй кампаніі. У каго ўзнікла ідэя стварэння кампаніі Yaliny і як яна была створана?

— Добры дзень, Аляксандр. Мяне клічуць Іван Іеўлеў, я з’яўляюся партнёрам кампаніі Yaliny. Раней я займаўся рознымі відамі бізнесу ў інтэрнэце, не буду спыняцца на гэтым, лепш падрабязней распавяду гісторыю стварэння кампаніі. Заснавальнікам кампаніі з’яўляецца Вадзім Цеплякоў, матэматык родам з Омска. У яго ўзнікла ідэя стварэння Yaliny яшчэ тры гады таму. У нейкі момант часу ён зразумеў, што сучаснай сувязі ўласціва вялікая колькасць недахопаў, якія можна паглядзець у прэзентацыі. Гэта і дарагі роўмінг, і абмежаванае пакрыццё, нязручная спадарожнікавая сувязь і гэтак далей. Нейкую колькасць часу ён страціў для вырашэння гэтых праблем, і ў гэты час яму на вочы трапіў артыкул пра папулярызацыю спадарожнікаў у фармаце CubeSat.

Першапачаткова яго ідэя складалася ў змене рынку тэлекома, шляхам запуску групоўкі спадарожнікаў CubeSat. У той момант ён досыць дрэнна ўяўляў сабе, што наогул уяўляе з сябе космас, што такое пояс Ван Алена і да таго падобнае. Таму з тых часоў ідэя некалькі трансфармавалася. Тут трэба адзначыць, што Вадзім раней займаўся IT-бізнесам. Па меры фарміравання каманды ў яго з’явілася больш разумення як працуе ўся індустрыя, і якім чынам працуюць групоўкі спадарожнікаў. З часам усё гэта трансфармавалася ў тое, што мы маем цяпер. У прэзентацыі вы можаце паглядзець усе характарыстыкі нашых спадарожнікаў.

— Ці былі нейкія цяжкасці пры афармленні кампаніі? У якіх адносінах вы з дзяржавай? Падтрымліваюць вас? Калі так, то як?

— Раскосмас афіцыйна заяўляе, што ў Расеі прыватнай касманаўтыкі няма, і гэта і добра, і дрэнна. Адносіны з дзяржавай у нас добрыя. Мы з другой спробы, але ўсё-такі сталі рэзідэнтамі Сколкава, што дазваляе нам атрымліваць падатковыя льготы і скідкі на патэнтаванне. Яшчэ яны нядаўна заявілі пра тое, што запускаюць праграму цэнтра арбітальных спускаў Сколкава. Гэта фактычна дае магчымасць рэзідэнтам на ільготных умовах запускаць CubeSat, што вельмі добра. Таксама Сколкава дае гранты і мікрагранты. Атрымліваецца, што Сколкава працуе і гэта плюс для нас.

— Калі не сакрэт, якая структура ў кампаніі? Шмат супрацоўнікаў?

— У цяперашні час у нас каля сямідзесяці супрацоўнікаў, усю каманду можна паглядзець на сайце. Большасць кампаніі гэта інжынеры, якія працуюць у расійскім падраздзяленні і займаюцца распрацоўкай тэхналогій, якія ўласна і з’яўляюцца сутнасцю нашых дасягненняў на сённяшні дзень. Доўгі час мы працавалі над так званай плоскай структурай, якая максімальна дэмакратычная і падыходзіць для таго, каб супрацоўнікі маглі тварыць. Не было нейкай іерархіі, уласна, у нас і да гэтага часу ўсё так захавалася. Нашы супрацоўнікі маюць свабодны графік, самі вырашаюць, калі прыходзіць, калі сыходзіць. Мы стараемся пазбаўляцца ад непатрэбнай бюракратычнай шалупіны, якая не дазваляе нашым супрацоўнікам сапраўды працаваць, тварыць і вырашаць задачы якія перад імі стаяць. Уласна, у цяперашні час гэты падыход дае свой плён. У дадзены момант усё трохі трансфармуецца ў сілу таго, што кампанія досыць хутка расце і з’яўляецца некалькі падраздзяленняў і новых напрамкаў кампаніі. Але, у цэлым, мы стараемся быць дэмакратычнымі, празаходнімі, з пячанюшкамі і добрай кавай :).

— Як да вас можна трапіць на працу? Якую патрэбна мець адукацыю?

— Нашы вакансіі можна паглядзець тут. Мы актыўна вядзем набор, нам трэба досыць большая колькасць спецыялістаў. Адной з прычын па якой наш даследчы офіс знаходзіцца ў Маскве з’яўляецца тое, што гэта унікальнае месца, дзе можна знайсці людзей розных спецыяльнасцяў.

— У вас на сайце ўказана, што цяпер вы знаходзіцеся на стадыі тэставання. Што ўваходзіць у гэтую стадыю?

— У гэтую стадыю ўваходзіць стварэнне прататыпаў і дэманстрацыя тэхналогій. Трэба паказаць, што яны валодаюць менавіта тымі характарыстыкамі, якія мы заяўляем. Паколькі мы распрацоўваем досыць вялікую колькасць розных тэхналогій, то і тэставанне таксама рознае. Калі мы, напрыклад, гаворым пра адну з нашых самых галоўных распрацовак — актыўна фазаванай антэннай рашоткі з лічбавым дыяграма адукаваннем, якая будзе асноўнай бартавой антэнай на нашых спадарожніках, то ў яе выпадку гэта будзе выпрабаванне ў безэхавай камеры, гэта значыць, адпаведна, дэманстрацыя дыяграм накіраванасці і іншага. У выпадку з іншым абсталяваннем гэта іншыя тэсты і гэта асобная праца.

— З чым паўсталі і ўзнікаюць цяжкасці ў працы?

— Мы працуем над новай тэхналогіяй, якую да нас не рабіў ніхто. Мы знаходзімся ў досыць унікальнай сітуацыі ў Расіі. Асноўная складанасць заключаецца ў тым, што мы ідзём у цёмным тунелі, і мы вымушаныя ісці маленькімі крокамі, каб як мага раней рэагаваць на здзейсненыя памылкі і выпраўляць іх. Дадайце да гэтага стандартныя складанасці характэрныя для касмічнай індустрыі. У першую чаргу досыць вялікая колькасць фінансаў, якія неабходныя для стварэння групоўкі і касмічнай дзейнасці. Другое гэта пэўныя інжынерныя складанасці, бо для таго каб ствараць спадарожнікі трэба мець высокакваліфікаваных інжынераў і гэта патрабуе пастаянных пошукаў добрых таленавітых хлопчыкаў і дзяўчынак. Дарэчы, у нас ёсць дактары навук, з дзесяткамі гадоў вопыту ў касмічнай індустрыі, кандыдаты навук. Яшчэ нас кансультуюць акадэмікі, атрымліваецца сплаў з высакароднай сівізны і юнацкага запалу. Існуюць таксама пэўныя рэгуляцыйныя складанасці для таго, каб ажыццяўляць дзейнасць групоўкі: патрэбны дазвол досыць вялікай колькасці рэгуляцыйных органаў, напрыклад, ITU на вылучэнне частотнага рэсурсу і г. д. Складанасцяў хапае, і гэта тое, што надае пікантнасці і цікавасці нашай дзейнасці.

— Якая будзе хуткасць інтэрнэту? Ад чаго будзе залежаць?

— Хуткасць інтэрнэту будзе залежыць ад досыць вялікай колькасці фактараў. Гэта і надвор’е, і воблачнасць, і колькасць людзей у зоне, якую абслугоўваюць спадарожнікі, а таксама колькасць спадарожнікаў, якія пралятаюць у вас над галавой і г. д. Але, адпаведна, мы ўсе гэтыя рэчы ўлічваем пры працы. Зараз мы плануем зрабіць два дэвайсы. Першы будзе называцца Yaliny Point — гэта будзе мабільнае рашэнне памерам з iPhone 5, і ён будзе гарантаваць хуткасць да двух мегабіт у секунду. Другое рашэнне — Yaliny Router, будзе нагадваць стандартны роутер, які стаіць у вас дома і раздае Wi-Fi. Ён будзе некалькі большага памеру, але пры гэтым, паводле нашых разлікаў, на ім будзе хуткасць пяць мегабіт у секунду.

— Наколькі сігнал будзе стабільны? Што можа паўплываць на якасць перадачы?

— Паколькі мы закладваем вялікую ёмістасць сеткі, на якасць перадачы не будуць уплываць такія звыклыя для спадарожнікавай індустрыі рэчы, як дрэннае надвор’е або дождж. Напрыклад, калі вы адышлі ад акна ўглыб нейкага бетоннага будынка — гэта паўплывае на сігнал, колькасць карыстальнікаў у вашай зоне таксама будзе ўплываць. Але ў цэлым сігнал будзе дастаткова стабільны.

— Якая зона пакрыцця? На сайце ў вас азначана 100 % (Антарктыда, Эверэст, Атлантычны акіян, Чукотка, вёска ў Сібіры).

— Пакрыццё на самай справе складзе 100 %, менавіта таму была абраная канцэпцыя групоўкі, пабудаваная на нізкаарбітальных спадарожніках. Калі б мы не хацелі засвечваць паўночныя шыроты, можна было б значна прасцей зрабіць, групоўку, пабудаваную на геастацыянарных спадарожніках. Першапачаткова было прынята рашэнне зрабіць групоўку па-сапраўднаму глабальнай, і асабліва ўлічваючы пад увагу ўзрастаючую важнасць паўночных рэгіёнаў. Прычым на Эверэсце ў вас будзе шыкоўная сувязь, таксама як, уласна, і ў Антарктыдзе, дзе ніхто не будзе замінаць вам атрымліваць асалоду ад нашага інтэрнэту, паколькі там мала людзей.

— За колькі запускаў вы плануеце вывесці 140 спадарожнікаў?

— Па-першае, гэта залежыць ад ракетаносьбіту, на якім будзем запускаць спадарожнікі. Па-другое, ад колькасці спадарожнікаў у фінальнай версіі канцэпцыі. Паколькі мы прапрацоўваем не толькі 140 спадарожнікаў у групоўцы, але і 299 і 510 спадарожнікаў. А гэта пытанні, на якія цяпер нельга адказаць.

Калі мы планавалі 140 спадарожнікаў, хацелі выводзіць іх на Falcon Heavy, гэта было тры запуску. Прычым спадарожнікі абсталяваныя рухавікамі неабходным запасам паліва, што дазволіць ім здзейсніць неабходныя балістычныя манеўры для выхаду на неабходнае арбітальнае становішча ў плоскасці.

— Колькі часу будзе эксплуатавацца адзін спадарожнік? Ці прадугледжана утылізацыя ў вашых спадарожнікаў пасля выкарыстання?

— Тэрмін эксплуатацыі спадарожніка мы плануем давесці да дзесяці гадоў. Утылізацыя прадугледжана — пасля таго як у спадарожніка мінае тэрмін актыўнага жыцця, ён будзе «сыходзіць» з арбіты.

— Хто вашыя асноўныя канкурэнты і якія ў вас перавагі перад імі?

— Нашы канкурэнты прамыя або ўскосныя гэта — OneWeb, Iridium NEXT, SpaceX і Samsung, якія анансавалі сваю групоўку. Нашы перавагі складаюцца ў тым, што мы распрацавалі досыць вялікую колькасць тэхналогій, якія дазваляюць нам дастаткова танную інфраструктуру з вялікай ёмістасцю сеткі, а трэці момант — наша рашэнне па-сапраўднаму мабільна. Калі паглядзець на сайце SpaceX, яны кажуць, іх дэвайс будзе памерам з скрынку для піцы.

На самай справе рынак спадарожнікавага сэрвісу новай якасці досыць вялікі. Наша групоўка разлічана на 50 мільёнаў людзей. А бягучая патрэба ў інтэрнэце і ў сувязі значна вышэй: 3 мільярды чалавек без пастаяннага якаснага доступу да інтэрнэту і 2 мільярды без доступу да галасавой сувязі.

— Цукерберг абяцаў зрабіць бясплатны інтэрнэт для ўсіх, што думаеце пра гэта?

— Я назіраю за яго дзейнасцю на internet.org, калі я не памыляюся, то ён забуксаваў ў Індыі, а гэта досыць вялікі рынак. Будзем сачыць за яго дзейнасцю. Мы жадаем яму толькі поспехаў і, спадзяемся, у яго ўсё атрымаецца.

— Атрымліваецца, усе кампаніі сотавай сувязі застануцца без працы?

— Не, гэта не зусім так. На самой справе сотавая сувязь будзе асноўным спосабам сувязі для людзей, якія не часта падарожнічаюць, альбо не пакідаюць межы пакрыцця сотавых сетак. Таму што энергетыка ў гэтых сетках проста вар’яткая (не забываем аб надыходзячым 5G) і якасць сэрвісу значна лепш, чым у спадарожнікаў, якія знаходзяцца далёка ад паверхні планеты.

Перавага спадарожнікавых рашэнняў заключаецца ў тым, што мы можам даць ўсёабдымны ахоп тэрыторый і пры гэтым пазбавіць ад роўмінгу і іншых цяжкасцяў. Да таго ж існуюць рэгіёны, дзе існуе толькі спадарожнікавая сувязь, напрыклад, акіяны, якія пакрываюць значную частку планеты. То бок, у сотавых сетак будзе свой спажывец, у спадарожнікавых свой.

— Інтэрнэт будзе працаваць праз дадатковы мадэм. Калі так, то да чаго падключаецца, праз які порт, дзе бярэ харчаванне, наколькі хопіць, колькі будзе каштаваць такая прылада?

— Як я сказаў раней, мы разглядаем два варыянты дэвайса — гэта Yaliny Point і Yaliny Router. Падлучацца яны будуць па Bluetooth, батарэі будзе хапаць на некалькі дзён. Але пры гэтым хацелася б падкрэсліць, што мы дастаткова гнуткія ў гэтым плане і ад памеру девайса будзе залежыць яго час аўтаномнай працы. Мы можам рабіць маленькія чыпы, якія ўстаўляюцца ў сотавыя тэлефоны, яны будуць дазваляць перасылаць тэкставыя паведамленні і рабіць emergency- / SOS-вызавы. Альбо рабіць гіганцкія девайсы і ставіць іх на караблі, забяспечваючы лайнеры спадарожнікавай сувяззю. Нешта сярэдняе можам ставіць на машыны. Усё залежыць ад стану рынку да запуску нашай групоўкі. Мы зможам больш гнутка адказваць на яго патрэбы. Тое ж самае інтэрнэт рэчаў, пра які цяпер шмат хто кажа: мы можам зрабіць шмат M2M девайсов, паколькі яны цалкам не нагружаюць агульную сетку можа вылічацца мільярдамі.

— Ёсць інвестары? Калі не сакрэт, як прасоўвалі (рэкламавалі) сябе?

— Так, інвестары, вядома, ёсць. Мы рабілі івэнт ў Маскве, дзе быў макет спадарожніка, дэманстравалі працу нашых тэхналогій, мы нарабілі шуму, але, па вялікім рахунку, гэта асоба не падзейнічала.

Мы актыўна ўдзельнічаем у рознага роду касмічных выставах. Уключаючы самыя найбуйнейшыя: SATELLITE 2016 у ЗША, IAC 2015 у Ізраілі (ў 2016 таксама будзем удзельнічаць у Гвадалахары), вялікай колькасці навуковых канферэнцый уключаючы IEEE і т. д., Дзе распавядалі пра тыя рашэнні, якія мы ствараем. Гэта, напэўна, таксама можна аднесці да спосабу прасоўвання.

У самым пачатку была ідэя, што мы можам прасунуцца дзякуючы краудфандынгу, але яна не апраўдала сябе. У цяперашні час мы не вядзем актыўнай дзейнасці па прасоўванні. У асноўным мы адказваем на запыты падобныя вашаму, калі журналісты, якія падрыхтоўваюць справаздачы аб касмічнай галіне, альбо прыватнай касманаўтыцы, якая зараз з’яўляюцца гарачай тэмай, звяртаюцца да нас, і мы расказваем ім пра наш праект.

— З якімі кампаніямі супрацоўнічаеце? Толькі расійскія або замежныя? Можа, у кагосці пераймаеце вопыт?

— Мы працуем з расійскімі кампаніямі і цяпер афармляем адносіны з замежнымі. Мы актыўна супрацоўнічаем і сябруем з кампаніяй СПУТНІКС, якая запусціла першы расійскі прыватны спадарожнік, яны нам шмат чым дапамагаюць.

— Супрацоўнічаеце з інстытутамі і універсітэтамі? Можа, лекцыі праводзіце або бераце практыкантаў?

— Так, мы супрацоўнічаем з інстытутамі і з універсітэтам. Па-першае, выпускнікі інстытутаў і універсітэтаў дазваляюць нам зачыняць кампетэнцыі, якія нам неабходныя. Калі зайсці да нас на сайт, то там відаць, што мы супрацоўнічаем з Інстытутам матэматыкі імя С. Л. Собалева, досыць шчыльна з Маскоўскім авіяцыйным інстытутам і з некаторымі іншымі навукова-даследчымі інстытутамі.

Што датычыць выкладаў, то так, мы праводзім іх. Напрыклад, у Бауманскім інстытуце і яшчэ ў некаторых, і расказваем пра тое, што ёсць цікавая праца для тых, хто хоча займацца глабальнымі праектамі. Адпаведна, нам гэта дапамагае знаходзіць самыя каштоўныя кадры — лепшых выпускнікоў, што вельмі важна. Таму што, як вядома, кадры вырашаюць усё. Таксама мы актыўна супрацоўнічаем з «папулярызатарамі» космасу і заўсёды з задавальненнем прымаем запрашэнне выступіць.

— Якія планы на будучыню?

— Планы на будучыню ўжо вядомыя: у бліжэйшы час мы плануем запусціць некалькі маленькіх спадарожнікаў, потым мы хочам запусціць два поўнапамерных спадарожніка, у якіх будуць пратэставаны ўсе нашы тэхналогіі разам. І пасля гэтага мы прыступім да маштабавання нашага вопыту і запуску групоўкі спадарожнікаў.

Што тычыцца дадатковых планаў, па меры таго, як мы будзем валідаваць нашы тэхналогіі, мы будзем заключаць розныя партнёрствы з буйнымі касмічнымі гульцамі, паколькі нашы рашэнні з’яўляюцца канкурэнтаздольнымі.

Разам з тым, некаторыя тэхналогіі мы збіраемся камерцыялізаваць не толькі для касмічнага прымянення, паколькі ўсё гэта досыць доўга, але і для наземнага. Напрыклад, зараз мы працуем над тым, што б на аснове нашай актыўна фазаванай антэны рашоткі распрацаваць базавую станцыю для сотавых аператараў, якія дазволяць ім істотна удасканаліць інфраструктуру і аптымізаваць выдаткі на яе стварэнне. Гэта значыць, мы распрацоўваем, груба кажучы, базавую станцыю, якая будзе замяняць 5–10 звычайных базавых станцый, але пры гэтым варта танней. Адпаведна, аператары могуць скараціць выдаткі, як CAPEX (нататка — капітальныя выдаткі), так і на OPEX (нататка — бягучыя выдаткі). Цяпер мы актыўна працуем над прататыпам, які будзе завершаны летам, і, адпаведна, летам мы плануем ўсталяваць пілотны праект. На самой справе планаў досыць шмат і ўсе яны цікавыя і глабальныя.

— Можа, хочаце нешта дадаць: жыццёвыя прынцыпы, меркаванні пра індустрыю, пра працу ці яшчэ што-небудзь?

— Вялікія ідэі прыцягваюць цікавых людзей, у выніку работы якіх атрымліваюцца цікавыя рэчы. Гэта тыя рэчы, якія зараджаюць энергіяй, надаюць асэнсаванасць існавання і дапамагаюць прачынацца па раніцах.

Калі казаць пра тое, наколькі цікава тое, што мы робім: у Расіі цяпер усё гэта толькі зараджаецца, усе адзін з адным цесна маюць зносіны і дапамагаюць кантактамі, і такая досыць дружная атмасфера пануе; мы пастаянна сустракаемся на рознага роду канферэнцыях і гэта вельмі прыемна.